von Ulla Wolanewitz:

Mangsens kümp´t gaas anners äs´m denkt

We Blagen an Huus häff, de wätt nie nich eentönig. Jeden Dag gifft wat Nies te beliäwen. Aomds bi`t Iätten wätt dann noch eenmaol reflekteert, wat alls passeert is. Ja, un mangs gaiht dann unnerneen dat katten iärst richtig loss. Sägg de een „Mäh“, dann sägg de anner „Bäh“, bloss wieldat jedeen wat te säggen häbben will. So wass dat met denn siemjäöhrigen Jungen un siene fiefjäöhrige Süster. De een wull genau dat, wat de anner wull. Wu´t ümmers so is. 

Se konnen sich reinewäg gar nich ennig wiän. Dat „Tahouwabohu“ namm kinn Ende un deswiägen moss een von de Grauten daotüsken. De Moder mook denn Vüörschlag: „Dat Beste sall`t wull sien, ji doot dat utlosen. Niemmt ´ne Mark, schmiet de inne Luft un dann kiekt ji well wunnen häff.“ „Dat kenn´ ik,“ sagg de Jung forts, „dat häff ik all eenmaol daon. Ick niemm de Zahl. Clara, wat niemms du“, fraogten he siene kleine Süster, de noch nich äs inne School wass. De Diärn wochten nich lang, reageerten gaas clever un dann kamm´t äs ut de Pistole geschuoten: „Ik........ik niemm de Mark!“ 

Wenn´t met´n Omnibus nao Mönster gaiht

Et duert nich mäer lang, dann  is´t iärst all wier an End met de School. Wat Familchen de brust forts in´n Urlaub, män af inne Sunn. Annere sint froh, dat´s de Blagen ´n paar Wiäken in´t Ferienlager schicken könnt. De Blagen dööt mangs auck gass gued äs alleen wäg te föeren. Män daoför mött de Kinnerkes auck iäben graut genoog sien. 

De klenneren Döttkes, de kann ´m mangs auck met ´ne Tagestour all glücklich maaken. Gong`t fröher allerweggen metten Omnibus hen, so häff doch vandag miärstiet jedeen ´n eegen Auto. Deswiägen is dat Bus föeren nu wat gass Extras. Lest Jaohr förten deswiägen ´ne junge Nöttelsch´ke Familch met üöre beiden kleinen Kadetten nao Mönster in ne Stadt. 

De Jung satt mette Mama uppe linke Siet un gapten ut Fester. De kleine Süster satt met Papa up de rechte Siet un gapten dao ut Fester. Et dueten nich lang, dao hiärn sik de twee Kleinen all ´n Spielken utdacht. De een fraogten: „Wao sint wi nu?“ De anner most raoden. So gongt üöwer Stievern, nao Schaopdetten un wieders nao Tilbeck. Män äs se jüst in Roxel wassen, dao moss denn Broer passen, denn he wuss nich so genau mäer wu denn naichsten Ort heiten. Aower dat kleine Wichtken hiär sik vüörher bi Papa kundigt maakt un wuss deswiägen wao se wassen. 

Gaas gönnerischk gaff se üören grauten Broer ´n Tip: „Is gass eenfak te raoden. Et fäng met „Q“ an“, sagg  se kloog. De Öllern keeken sik veduzt an, wieldat se auck nich wussen, wat nu kamm. „Wi sint nu „kurz vüör Roxel“, sagg´ dat kleine Clärchen un lachten sik ´n Lock in´t Knei. 

Von´t graut un stark wiärn

Et hätt ümmer wat te säggen met dat Blagengemöös. Jüst nu, wu de Sunn so schinnt, is dat Jahnageltüch bloss buten to kassjakeln. Dat is ja män auck gued so. Biäter äs wenn´s in´ne Polster hangt un egalwech inne Flimmerkist kiekt. Aower mangs is´t schwaor de Blagen an´n Dischk to kriegen to´t Iätten. Dat hett egalwäg: „Ik häff´ kinn Schmacht“, wieldat se so nairich inne Driet päppen mött. So stellten sik dann ne junge Mutter in ´ne Küek un mook extra Pannkoken, wieldat se genau wuss, dat üöre kleine Marie de so gään mogg. 

Dann hiär se dat kleine Dingen auck jüst an Dischk. Denn kleinen Ürmel hiär sik män grar ´n halwen Pannkoken wäg knuwt, dao heiten et: „Ik mag nich mäer“. Aower de Moder gaff üör guede Wäör un sagg: „Mein Gott, Wicht nu iätt doch, daomet du graut un stark wätts.“ „Waorüm mott ik denn partout graut un stark wiärn?“ wull dat kleine Dingen wietten. Dao sagg de Moder: „Marie, nu denk doch äs an Pippi Langstrumpf, de att auck ümmers gään Pannkoken. Pippi, de is so stark wuorn, de konn sogar ´n Piärd driägen“. Dao öüwerleggten Marie ´n Aogenschlag un wuss dann üöre Mama ruck-zuck „schach-matt“ te setten: „Waorüm mott ik so stark wiärn äs Pippi Langstrumpf? Wi häbbt doch noch nich äs ´n Piärd...“

Mama, gaoh du män alleen nao´de Kumm´ion

Muorn kümp noch eenmaol eene Rige Blagen to de hill´ge Kumm´ion. 132 Döttkes sint´t west von ´ne Jaohr. Et is ja ümmer wier ´n Bewiähr in ´ne Familch, wenn son´ haug Fest in´t Huus staiht. N´ halw´ Jaohr vüörher mott all plant wiärn. Wenn´m weet an wat för´n Dag dat Kind to de Kumm´ion kümp, dann gaiht riängstern löss för´t Iätten bestellen. 

Daonao wätt so langsam üöwerleggt, wat in Huus alls noch so anstaiht. Küek witteln, Wuhnstuorm nieh tap´zeehen. Wuor so of so äs wier Tied, Guornpaort anpinseln. Rabatten schön bepuoten un alls un alls. Dann frögg´m äs bi de Naobers an of de´t Schmücken von´t Pättken wull doot un villicht auck noch´n Koken backt. Dann is´m wisse noch drupp bedacht, dat de gasse Familch in ´n Sunndagsstaot in ´ne Kiärk gaiht. 

Bi all düsse Vorbereitung sagg ne junge Nöttelschke Moder äs aomds bi Iätten: „Ik glaiw, ik könn mi to de Kumm `ion wull ´n nieh „Kostüm“ kaupen?“ Üören Sourn, konn dat gar nich verstaohn un sagg gaas verschrocken: „Büss du noch recht wies, Mama, wenn du dat döös, dann kass män denn Dag alleen lossgaohn.“ 

De Moder konn de Reaktion nich recht begriepen un fraogten noch äs nao: „Wieso, wat häss du denn daogiegen, wenn ik mi ´n nieh Kostüm kaupen dao“. Dao sagg denn Dott: „Dat glöwst du wull, dat mi dat te dull is. Alle Lü sitt dao sunndagsfien in ´ne Kiärk. Un dann kümp miene Mama in ´n Karnevalskostüm dao anspazeeht. Wenn du dat daon wuss, dann gaoh män schön alleen...“

Wenn´t inne Vakanz nao´t Utland gaiht

Nu in düsse Winterdage, dao häff´m genoog Tied, üm sik all Gedanken to maaken, wao´t in Summer hengaiht inne „Vakanz“. De niehen Blättkes met de schönen Hotels un auck Campingplätze, de liggt all lang ut in de Reisebüros. We rechten Tied planen un buchen dööt, de kann sik dat beste druutsöken un oft nutz full Giäld sparn. 

De een de föhrt gään in de Biärg, wieldat he gään anne frischke Luft is un spazeehen gaiht. De anner mott partout daohen, wao´t warm is, wieldat he in Urlaub „relaxen“ will un laiwer de Kunt in de Sunn hölt. De een föhrt met´t Auto, de anner sett sik laiwer in´n Flaiger. 

Dann gifft noch wat Lü, de willt gään in Utland, sint aower bang för´t flaigen, wieldat se´t nich häbben könnt, wenn´s kinn Land unner de Fööt häbbt. Aower för sowat gifft vandag all „workshops“ daomet´m de Flugangst quiet is, wenn´t in Summer lössgaiht.

Dao vötellten lest ne Frau, dat´s dat leste Maol bi´t flaigen, nutz hiär schweten most. Se hiär sik dacht: „Mario noch to, hiär ik doch bloss vörher so´n Kursus maakt.“ 

De gasse Tied hiär se kien Ton säggt un wochten män bloss up denn Moment, wao de Maschien wier up festen Grund kamm.

Üören kleinen Filius von säss Jaohen kamm dat auck recht spassig an, dat siene Mama so rüig wass, de heele Tied. Denn dat wass süss so gar nich üöre Art. Wiedat he sik dao kien Riem drupp maaken konn, fraogten he üör, waorüm se so still wass. Un se sagg et öm gaas iährlik: „Ik sin bang, dat de Maschien afstüörten dööt, Jung“. Düsse Angst konn denn kleinen Dott gar nich vöstaohn un he hiär auck forts ´n paar laiwe Waör för siene Mama praot: „Auck wenn de Maschien afstüörten dööt, Mama. Is doch gar nich so laig, se hört us doch nich to“.

De Moral von ´ne Lüe häff sik nich vöbiättert

Een niehen Compjuter söllt giewen, da wass sik de Familch ennig. Denn Junior wull auck forts üörnlik wat daobi daon. Män, denn most aower auck dat nieheste Modell sien, met allen Zip und Zap un de Iässe von de uwiesen „Giga- und Megahertzen“. Dao kamm dat Angebot von denn Supermarkt jüst gued to pass. 

Män et moss een funnen wiärn, de sik dao muorns in aller Herrgottsfrühe in dat Gerengster begiewen dai. De Öllern mossen bei Arbeiden, de Kinner gewiss nao School. Well bleff de up sitten? Kineen süss äs denn Opa, de ümmer för´n Gefallen gued is. 

He sagg auck forts to, auck wenn he daomet noh gar nich wuss, waorupp he sik dao inlaoten hiär. Äs Nummer fief riehten he sik üörnlik in de Schlang in, de ruckzuck grötter un grötter wuor. Wat Lüe, de nich dat iärste Maol bi so´n Aktionsdag Paohl hollen daien, de hiärn sik gued utstaffeert met Kaffee u Bütterkes, daomet öm de Tied nich so lang wuor. Gaas relaxed stonnen se dao, wüörn an´t Kuerquatern bes to´n „Countdown“. 

Dann wass´t an End met alle Hiärrlichkeit. Reinewäg äs uwies wüörn all de annern west. He hiär´t gar nich begriepen, sagg Opa. Von rechts, von links, von ächten wüörn´s öm in de Hacken stölt. Reinewäg unveschufft hiärn sik de Völker angiewen, bloss ümdat se up jeden Fall ´n Compjuter kreegen. „Daobi,“ sagg Opa , „wüörn noog daowest.“

Heel an ne Kant von düssen „Event“ kamm Opa met sienen Fang nao Huus. He gong strankiel up Telefon to, raip de junge Lüe bi de Arbeid an un menden: „Eenmaol un nie wier. Dat leste Maol, dat ik för wat anstaohn häff, dat ligg füfftig Jaohren trügg. Aower ik mott säggen, de Moral von de Meschken, de is sietdem nix nich biäter wuorn.“

Wenn dat Hiärtken de Schleusen upmaaken dööt....

Auck wenn vandag bol jedeen ´n Fiddeogerät häff - we metkuern will, de mott doch noch af un to in ´ne Stadt, in´t Kino. Dao gifft de utgetekenen, met „Oscars“ un anner Pottschoer dekoreerten Celluloidstriepen, de us wat von´t „richtige“ Liäwen buten vetellt.

För tain of twiälf Marks draff´m sik´n Klappsitz uutsöken, wao´m sik gaas in Ruh´ beniebeln laoten kann. Un schwupp – up eenmaol is´m sölwst met drin. Man föhlt de Ungerechtigkeit von ´ne Wiält, de Trennungspien von de Darstellers un alls un alls. Dann laot´s nich lang up sik wochten – de Träönkes. 

Von de eene Siet bölkt dat Gewieten: „Reit di tesammen, häff di nich so wünnelik.“ Von de anner Siet flüstert dat Hiärtken: „Män daobi, dat wiest Courage. Wenn du grienen wuss, dann grien män.“ Bi dütt Kommando rett dat Hiärtken alle Schleusen up und ne Sintflut von Träönen, de dao ewige Tieten staut wuorn, de stört druut.

Gewiss peinlich is´t een, wenn´m met heel vebramschkete, raude Dölpsen ut Kino kümp. Un utgeriäkent dann löpp een noch wat Bekannts ut Duorp in ´ne Moet, de frögt: „Wat faihlt di dann. Büss du in Schindlers Liste west? Ja, de mott ja auck grausam sien....“ Noch eenmaol peinlich wätt, wenn´m säggen mott: „Nee, ik wass män bloss in´t `Doppelte Lottchen`...“ 

Mangs is dat so. Dann könn´m gassen Ozean full grienen. Of´t an´t Wiär of an ´ne Planetenkonstellation ligg, dat weet denn laiwen Hiärgott gaas alleen. An socke Dage kümp een so´n Film äs „Druckutglieks-Ventil“ jüst gued te pass. Et nütz ja all nix. Grienen un´t Hiärtken waschken, dat mott mangs sien. Well´t nie nich dööt, mott sik nich wünnern, wenn de Träönen, de nich druutkuemmt, binnen to Ies fraist. 

Ja un denn? Denn kniept se irgendwann up´n Magen of maakt anneweggen krank. Et is iäben nich alle Dage Sunnenschien. Deswiägen kann´m auck nich ümmers bloß gued tefriär sien un ümmers ´n fröndlik Gesicht maaken. Ümmers stark, dat sint bloß de Helden in´t Kino. Un we weet, wat de för Bieken full bramschken doot, ächter de Kulissen, wenn wi´t nich saiht? Eengslik möst ´n Kino giewen, wao buten staiht: „Weinen erwünscht“. Wao´t bi denn Kaup von Popcorn ´n Päcksken Daschkendöök daobigiff. 

Erich Kästner, de sagg äs: „Si trurig, wenn du trurig büss un holl nich ümmers för diene Siäl´ Posten! Denn Kopp, de di an´t Hiärt wassen is, de sall´t di wull nich kosten.“

Läcker Äppelken iätten un nao binnen lustern

Et is Adventstied. Tied üm`t `n bietken rüig angaohn te laoten. Tied üm nao binnen to lustern. Appelsienkes un Äppelkes iätten, denn Vitamin C is in düsse Tieten, wao de Sunn nich so recht düörkümp,  guet för´t Niärvenkostüm. 

Nao „White Christmas“ süht et bes nu noch nich ut. Fröher, ja fröher, dao was`t nao wat, dao holl us nix binnen. 

Denn Slidden män düfftig met `ne Speckschwaor infett un dann män jüh. Schmidtler runnerkassjakelt. Dao gongt nich äer nao Huus bes dat de Hannen un Fööt ieskolt wüörn. Wat wüör dat dann för`n Genoat, ächterhiär in´n kommodig warmen Stuoam to sitten, üm sik  `n läcker Bratäppelken te veknuwen, een läcker Äppelken för`n Duorst. Man söll gar nich mainen, wat för Klooghaiten in so`n Äppelken sitt.

Äs ick so`n klein Döttken wass, putkerten ik jeden Dag nao de Naober. Se wass Naiske un wi beiden dain us ümmers düfftig wat vötellen. Ik sat up üören Disk, dat de Beenkes bümmelten un fraogten üör `n Lock in Buuk, üöwer Gott un de Wiält. Up düssen Dischk stonn `ne graute Schüedel met kleine schrumpelige Äppelkes. „Sall`k di `n Äppelken afschellen?“ fraogten se dann tüskendüör un namm üör nütlick Obstmessken, wat ächtendran so`n klein Plümet hiär, un fong an`t schellen. Nee, se saogen partout nich so akraot, of haug poliert ut äs de, well`t vandag in Supermarkt gieff, män de Geschmack wass ´n Gedicht. Se schellten un vötellten. Ik lusterten un knuwten mi een nao`n annern wäg. So konn ik daomaols all liäern, dat auck wat Gold sien kann, wat iärst gar nich daonao utsüht.

Et sint nich alltied de grauten Geschenke, de langtied in Erinnerung bliewt. Nee, et kann auck mangs `n Äppelken sien, äs Teken för Fröndschopp, of Versöhnung. 

Bol twintig Jaohren ligg dat trügg, dat ik `n  halw Jaohr in Israel was. Wäg von `n Hoff, wull wat anners saihen un häören un häff dao arbeid in `n Kibbutz. Een Dag waor ik in`t Wäöskehuus insett. Dao satt son ´ne Rige Fraulü, de daien naihen un flicken und bügeln. Mi twiärs giegenüöwer  sat so`n Öhmken, de was wisse all langtied üöwer de Siemzig. 

Se wuss wull, dat ik ut Düütskland kamm. Ümmer wier keeken se mi gass stickum un spee an. Mai nee, dachten ik, wat kiek de mi so swatt uppen Liew äs wenn ik üör wat daon hiär. Aower ik moss auck partout ümmers wier in Richtung kieken. Irgenwann registreerten ick, dat se ne Nummer uppen Arm tätoweert hiär. Daomet wass´t klaor: Se wass in `n Konzentrationslager west. Villicht, ja villicht wull se deswiägen nix von mi wietten. Well wuss, we se all in`t KZ völuorn hiär. Bes Meddags mook ick mi düfftig Gedanken. Ik konn de ja auck nix för. Wass ´ne gans anner Gen`ration, hiär reinewäg gar nix  te daon met denn aollen Krieg. 

Män - spassig wüört mi doch. Bol so äs wenn ik mi schuldig föhlen moss. Kollektivschuld, wieldat ick Dütsch was? Kin Waort is küert wuorn. Ik dai miene Arbeid, män düt Öhmken un üöre Liäwensgeschichte, wull mi partout nich ut denn Sinn. Bes dat de Schell för´n Meddag lütt´t waor. Dao gong de Frau gaas naig bi mi vörbi, keeken mi aower nich an.

In`t Vörbigaohn leggten se mi ´n schönen grauten Appel up´n Dischk. Ik wuss gar nich so recht, waomet ick dat vedennt hiär. Aower mi dücht, et was `n Teken, een Angebot för Versöhnung. Äs mi dat so  bewusst waor, kreeg ik so`n richtigen Stick in`t Hiärt, för Fraide un de Träönkes, de kammen mi in de Augen. Well hiär dat dacht, dat son Appel auck Botschafter sien kann?

Deswiägen: Et mott nich ümmer wahne unwies wat schenkt wiärn. Schenkt ju bineen män Tied to`t küern, iätt ju `n Äppelken daobi un giewt de annern wat daovon af.