Bennätzken up`t Fahrrad
Bernard Walbaum, Mundart Nordwalde, Kreis Steinfurt
Schlattkamps Bennätzken was acht Jaohr aolt. Et wass`n düfftig Kiärlken. In de Schoul har he jüst dat iärste Zeugnis kriegen un dat was guet utfallen. Opa schenke emm deswiägen `nen glootnie Fahrrad. Nu übe Bennätzken jeden Dagg up sien schöne Fahrrad. Et duere nich lang, dao waor Bennätzken up sien Fahrrad guet ferrig.
Eenes Dags sagg he to Opa:
“Opa, ick wull di wull äs wiesen, wat ick all up mien Fahrrad maken kann, gaoh doch äs met up`m Hoff.”
Opa gonk met emm un stelle sick inne Niendüör. Dao föhere Bennätzken löss, ümmer rund üm de Schopp. Äs he bi Opa vüörbie kamm, dao reip he:
„Opa, glieks kuem ick aohne Hann`n. Un tätsächlick, he föhere friehännig an Opa vörbi.
Dann reip he: „Opa, glieks kuem ick aohne Fööt vörbi.“
He kamm auk wanners wier ächter de Schopp hiär, föhere an Opa vörbi un har siene Fööt up de Lenkstang liggen.
Dann suse he wieder, obber et duere düttmaol länger, büs he wier ächter de Schopp weggkamm. Opa luere all up sien Bennätzken. Up eenmaol kamm he drann. He schauw sien Rad, holl sien Händken vüör`n Mund un sagg ganz lurig:
„Opa, nu aohne Tiähn.“
Bennätzken un de Fleigen
Bernard Walbaum, Mundart Nordwalde, Kreis Steinfurt
Bennätzken satt in de graute Küek an´n Dissk un mook seine Scholarbeiden. He moß nao´n langen Upsatz schriewen un ´ne Taofel vull Riäkenarbeiden maken. So ganß was he nich bi de Saak, denn he was leiwer met Papa in´t Hai föhert.
Je länger he an´n Dissk satt, desto mähr plaogten em de Fleigen, de an düssen Dag unnürsel frech wassen. Iäst satt em ´ne Fleig in´n Nacken, dann eene up de Nierse un dann eene an´t Been. Äs em dat all toviell wuor, dao namm he denn Fleigenklöpper un trock giegen de Fleigen up Jagd. Seine Moder was in de Wassküek an´t Spöölen.
„Mamma“, reip Bennätzken dao, „ick häbb jüst niegen Fleigen dauthauen, fief Männkes un veer Wiewkes.“ „Ach watt, dumme Jung“, sagg de Moder, „de kanns du doch nich kenn´n, wi wuss du dat wietten?“
„Ganß bestimmt kenn ich de“, sagg Bennätzken, „dat kann ick di wull bewiesen.“
Daor wuor de Moder niesgierig un gong äs nao Bennätzken henn.
„Kick hier, Mama“, sagg Bennätzken, „düsse fief de satten an de Beerpull, dat sind Männkes, un düsse veer, de häbb´k vüörn Speigel dauthaen, dat sind Wiewkes.
föhert - gefahren
Hai - Heu
Nierse - Nase
Speigel - Spiegel
unnürsel - übermäßig
Buer un Natur
Theodor Heimann, Capelle
De Buerie vandage, de is in graute Naut,
se brück nich mähr te suorgen för usse dägglik Braut.
Dat maakt Agrarfabriken, de wärd us vull to graut,
un dat is auk oppe Duer för Natur un Veeh de Daud.
Dao wätt nicks mähr gebuorn, keen Fiärken, Kalf no Piärd.
Wenn ´m dao richtig henkick, dann dööt di weih dat Hiärt.
So gaiht dat doch nich wieder, et betahlt ´ne ganze Natiaun;
man kann doch nich mähr füördern de Üöwerproduktiaun.
Nu söll man Naturschutz maken, dat kostet dubbelt Geld,
de rechte Maot te finnen, dat is doch dat, wat tellt.
Alles brück in´t Liäben ´n Nest, dat mäck so frauh,
drüm häfft de richtigen Buern en Balken no vull Strauh.
Un Hei, dat giff´t in´t Fröhjaohr, wenn alle Wieschken grön,
dann singet auk noch de Vüegel ringsüm op alle Bööm.
Dat willt auk Lüe beliäben, we ankuemt ut´e Stadt;
se frait sick üöwer Land un Lüe, un maakt sick oppen Patt.
De jungen Lüe wi´ck säggen: „Packt an, häfft frischken Maut,
hollt jeden Hoff in Ehren, dann häfft wi kenne Naut!“
Et söllt sick alle fraien an Acker, Wieschk un Veeh,
ja üöwerall sall´t blaihen, de Natur daut iet nich weih.
Wenn owwer alls wätt grötter, dat kleine Duorp, de Buer –
dann gaiht us auk verluorn en Stück von de Natur.
Dat Büerken im Potsdamer Schloß
Hermann Wette, Herbern, aus Neue westfälische Gedichte (1909)
Dat Korn was riep! De Lewring sung
Waorüm dör´t Korn de Sais nich klung?
Oll Jürgen was et hellsk benaut
De Lüdenaut im Land was graut.
De öllste Suen was kortens stuorwen,
De Dochter in de Stadt verduorwen;
Seine Frau lagg derdal un krank!
Oll Jürgen sölwer, Guot sie Dank!
De ollen Knuorken wöern no gesund;
Män dat de Jüngste bi de Garde stonn,
Taum Hülen wört´t west för´n ollen Hund,
För Jürgen was et taum Vertwieweln;
He wünskt dat Volk tau allen Düweln,
Dat in de Fabriken et laip äs dull,
Op´n Land owwer nümmer arbeiten wull.
Et helpt mi nicks, Jung Jürgen mott,
Süß gaiht mi de ganze Arnt kapott,
He mott mi loss von´t Militär
Un wenn sien Buöwester de Häirguot wör!
All Schriewen was vergiewens west,
De Amtmann sagg tauerst un taulest:
„Instanzen, mien Lieber, Instanzen!“
Büs dat Oll Jürgen raip: Firlefanzen!
Ick goah sölwst nao Potsdam in`t Schloß
Un küer em vom Küeninck sölwer mi loß!
Im Schloß Jung Jürgen Schildwach stonn,
So datt Oll Jürgen herinne konn.
Män vör de Dör stonn eener alleene,
De harr so bunte Lappen üm de Beene,
De snauf em an: „Wohäer? Wohen?
He, Lümmel, Heh! We is he denn?“
“We icke sin? Ick sin en Buer,
Een von de Lüe, de´t Liäben suer
Un nich noa Appeltaten smäck,
So een, de süss soviel nich spräck.
Et giff auck Lüe, de nennt mi dumm,
Wiel Arbeit mi mock stief un krumm,
Wiel usse Acker us kost Sweet,
Auk Traönen, wat mangeeen nich weet,
Derwiel en enzig Hagelschuer
de ganze Arnt verdäirf dem Buer.
Ich sin der een, de soergt für´t Braud
För Arm un Riek, för Klein un Gruat.
Sein dägglik Braud kein Küeninck ätt.
Wenn de Buer nich düngt un ackert hätt.
Ick sin en Buer, de, wenn he päck
So`n Lümmel, bunt äs´n Papagai,
Ick glöf, man nennt em Hoflakai,
De hellsken wennig Ümstand mäck ..
Sowiet de Buer, äs ut de Döer,
Wo he har lustert, trat hervöer,
De Schloßhäir, de – o bunt Slaffit,
De Hoflakai, de kreeg en Tritt!
Dann föhrte de Schloßhäir usse Büerken
Ganz fröndlick in´t Geheemkontöerken.
Doa hätt Oll Jürgen dem Köeninck seggt
Wat em in Suorgen dat Häirt beweggt.
Dat Korn is riep! De Lewring sung,
un lustig dört´t Korn de Saise klung!
Lewring - Lerche
Sais - Sense
benaut - sorgenvoll
bi de Garde - Militärdienst
taum Vertwieweln zum Verzweifeln
Arnt - Ernte
Buöwester - Oberste Regierung
Potsdamer Schloß Sitz des damaligen Kaisers
wiel - weil
de hellsken - meistens
Geheemkontöerken privates Büro